workspace of a student arts and cultures...

« Alice in Wonderland | no picture please | de albatros »

anna

De albatros...

« workspace.... | no picture please | kunst is geen speeltje... »

Dat de kunst niet elitair is, zoals Arjo Klamer beweert als een argument om alle subsidies aan de kunsten maar af te schaffen, is niet genoeg reden om het bestaansrecht van Kunst te bepleiten.
Is kunst in een wereld vol kwaden een luxe, vraagt Rüdiger Safranski zich af [p.192].
Trekt de kunst zich terug op een 'eiland van gelukzaligen'.
Hij citeert een gedicht van Hofmannsthal.

Maar velen moeten onderin sterven
waar de zware riemen der schepen schampen
anderen wonen bovenin bij het stuur
en kennen de vogelvlucht en het Rijk der sterren

Je kan wel beweren dat kunst niet [meer] elitair is en wijzen op de opkomst van nieuwe culturele parvenu's, het is toch niet zo dat kunst per definitie 'solidair is met de galeien' met 'de gewone man' met de gefrustreerde PVV-stemmer van Arjo Klamer [p.192].
bron: Rüdiger Safranski, Hoeveel waarheid heeft de mens nodig

Het 'gewone volk' is gedoemd tot de galeien en het weet wel raad met die arrogante kunstenaars, die hoogvliegers die zich wat inbeelden en daar geld voor willen ontvangen, subsidies voor willen ontvangen.

Begrijpt de gewone man de kunst niet, de kunstenaar begrijpt de gewone man niet.

DE ALBATROS

Vaak vangen de mannen van de bemanning op de boten

grote albatrossen en verdrijven zo de tijd,

met deze lome lusteloze reisgenoten,

die 't zeilschip volgen dat over zilte diepten glijdt.

Nadat hij op het dek geland is en gevangen,

laat deze vorst van het azuur, beschaamd en plomp

zijn blanke reuzevleugels deerniswekkend hangen,

als werkeloze riemen, slepend langs de romp.

Deze trotse trekvogel werkte zich stom in nesten.

Wat is hij lelijk en lomp die eens zo sierlijk was.

De een drukt een sigaret uit op zijn snavel om te pesten,

de andere aapt de gebrekkige na met manke pas.

De dichter lijkt op de prins van de wolkenvelden,

die elke schutter tart en vliegt op de orkaan;"

Verbannen op de grond waar ze kwellen en schelden,

kan hij met reuzevleugels amper gaan of staan.

De bevrijding van de albatros.
Dat is de titel van de afscheidsrede van hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde Marita Mathijsen (2009).
Ze refereert aan het gedicht L’Albatros van Baudelaire.
Zeemannen die een albatros met etensafval op het dek lokken.
Ze vangen hem. Ze lachen om de koning van de hemel, die nu log en traag over het dek schuift.
De een drukt een sigaret uit op zijn snavel. De vogel probeert op te vliegen maar dat lukt niet.
Zijn grote vleugels zitten in de weg. Ze doen hem na, de bemanningsleden.
Ze lopen als de onhandige albatros (p.6).
De dichter, zegt Baudelaire, 'is in de grove wereld als een gevangen albatros.
Zijn dichterlijke gaven zijn hem een ondraaglijke last.'
Marita Mathijsen (2009) ziet het gedicht ook als een metafoor voor de Nederlandse Romantiek.
'Ze is gevangen, bespot, gekleineerd en verminkt.
De literaire historici hebben haar vastgebonden en haar verhinderd op te stijgen.
Haar vleugels die in vrijheid roekeloos elke hoogte aankunnen, maken haar op het dek log en lomp  (p. 6).

Mathijsen, M.(31 oktober 2009). De bevrijding van de albatros. NRC Handelsblad, pp. 6-7W.

rekwisiet Alice in Wonderland Noord Nederlands Toneel Groningen

anna

Kunst is geen speeltje van een elite...

« de albatros.... | no picture please | culturele diversiteit... »

Branchevervaging...een saai en genormeerd tussenveld...?

Rüdiger Safranski wil de wereld van de politiek en de wereld van de cultuur gescheiden houden. In zijn boek Hoeveel waarheid heeft de mens nodig zegt hij: 'De ene waarheidsfeer, [...] de culturele, heeft te maken met het uitvinden en vormgeven van jezelf. En ook met wereldinterpretaties en wereldontwerpen. Dus met de individuele en existentiële daad van zingeving van het zinloze. Die waarheidssfeer is fantasierijk, vindingrijk, metafysisch, imaginair, experimenteel, uitbundig, afgrondelijk. [...] De andere waarheidssfeer, waarin de ervaring van het onoverbrugbare anderszijn van de ander en het respect voor [p.207] diens vrijheid is opgenomen, en die je daarom de politieke waarheidssfeer kunt noemen - die waarheidssfeer is om die reden verplicht consensus na te streven en is daarom, redelijk, zakelijk, prozaïsch, pragmatisch, zij dient het algemeen belang en het leven'.

'Het kan voorkomen dat de cultuur omwille van de intensivering van het lijden, de tragiek opzoekt: maar de politiek moet het principe van verhindering of verzachting van de pijn tot uitgangspunt nemen. In de cultuur spelen vaak zelfs lustgevoelens ten aanzien van het geweld een rol: maar in de politiek moet geweld voorkomen worden; de cultuur zoekt niet naar vrede, maar naar hartstocht; de politiek daarentegen moet ertoe verplicht worden naar vrede te streven; de cultuur kent liefde en verlossing, de politiek niet, die moet voor rechtvaardigheid en welvaart zorg dragen. Deze twee waarheden, de culturele en de politieke dienen uit elkaar te worden gehouden' [p.208].
bron: Rüdiger Safranski, Hoeveel waarheid heeft de mens nodig

Filosoof Safranski wil de disciplines gescheiden houden, waar veel voor te zeggen valt. De praktijk is dat dit niet [meer] het geval is. Politici noemen zich kunstenaar, maken films en bedienen zich van theatrale technieken. De scheiding der geesten voorkomt ook niet het gebruik van geweld.

Arjo Klamer spreekt in zijn artikel in de NRC van 27 augustus 2010 de populistische gedachte van de PVV uit dat cultuur het speeltje is van een elite waar onnodig subsidiegeld naar toe gaat. Een elite die de Hoge Kunst beheert. Klamer noemt de opera, het Nationale Ballet en het Concertgebouworkest als voorbeelden van Hoge Kunst. Veel meer voorbeelden van Hoge Kunst zijn er in deze sector ook niet te geven.

Topkitsch en slow science
Tot halverwege de 20e eeuw was de cultuur in hoge mate het 'alleenrecht van een relatief kleine culturele elite van geletterden, academici en schrijvers', zegt René Boomkens in zijn boek Topkitsch en slow science [p.81]. 'Het debat over cultuur wordt niet langer als vanzelfsprekend gedomineerd door de aloude geletterde elite en hun instituties. [..] De oude culturele elites moeten nu concurreren met allerlei culturele parvenu's, zoals televisiemakers, columnisten, radiopresentatoren, disc jockeys, populaire kunstenaars, reclame- en marketingspecialisten, en daarnaast met en veel actiever publiek van cultuurconsumenten dat meer dan voorheen zijn eigen gang gaat en zelf wel bepaalt waar het zijn ideeën, opvattingen en informatie vandaan haalt [p.83].
bron: René Boomkens Topkitsch en slow science

Van hoge naar nieuwe kunst
Ook Hans Abbing constateert in zijn boek Van hoge naar nieuwe kunst dat de tijd dat de 'voormannen van de hoge kunstwerelden' bepaalden welke kunst goed en welke slecht was voor het publiek voorbij is [p.133]. Het zijn opwindende tijden, zegt Hans Abbing. De kunst is volop in beweging. Er onstaan allerlei nieuwe initiatieven, waarmee de hoge kunst probeert alsnog aansluiting te krijgen bij de informele samenleving. [...] De hoge kunstperiode loopt hoe dan ook af. De monocultuur van de hoge kunst is van een voorbije tijd, een pluriforme nieuwe kunst neemt haar plaats in. Nieuwe tijden, nieuwe mensen, nieuwe kunst [p.135].

bron: Hans Abbing, Van hoge naar nieuwe kunst

'De cultuurconsument is minder provinciaal, minder nationaal begrensd: [...] elke culturele elite moet tegenwoordig rekening houden met een veelheid aan etnische, religieuze en culturele minderheden die eigen claims op identiteit en betekenis hebben. [...] Er zijn nog steeds culturele elites, die zullen er altijd zijn, maar ze zijn met zovele, en ze zijn meer versnipperd dan ooit [p.83] .
bron: René Boomkens Topkitsch en slow science

De kunstsector waar Arjo Klamer uit naam van de PVV-gewone-man op foetert is veel minder elitair en er is veel meer diversiteit dan hij in zijn artikel doet voorkomen.

decorbouw Alice in Wonderland Noord Nederlands Toneel Groningen

anna

Culturele diversiteit...

« kunst is geen speeltje.. | no picture please | branchevervaging... »


Branchevervaging en Artistic research...
Artistic research is een masteropleiding aan de Universiteit Maastricht. Het is bedoeld voor 'onder meer beeldend kunstenaars, musici en theatermakers. Ze kunnen in de eenjarige master wetenschappelijk onderzoek doen naar een onderwerp uit het vakgebied. Veel afgestudeerden uit het kunstvakonderwijs hebben behoefte aan reflectie en onderzoek, om hun kennis te verdiepen. De opleiding staat voor onderzoek door kunstenaars, binnen de kunsten.' Op de website is verder te lezen dat 'de opleiding mikt op dubbeltalenten, zoals kunstenaars met interesse voor wetenschappelijke refelectie. Maar ook afgestudeerden van bijvoorbeeld Cultuurwetenschappen met aantoonbare artistieke kwaliteiten.'

Niet iedereen is blij met deze 'branchevervaging'. Koen Brams, directeur van de Jan van Eyck Academie in Maastricht, is zelfs fel tegenstander: 'Kunst en artistiek onderzoek krijgen nu een universitair model opgedrongen, normen die vreemd zijn aan de kunst. NWO wil dat kunstpromovendi hun onderzoeksresultaten helder en consitent uiteenzetten. Hun werk moet meerwaarde hebben voor de academische gemeenschap en voor de wereld van kunst en cultuur, maar ook een breder publiek aanspreken. Het moet maatschappelijk relevant zijn en de nadruk ligt op het communiceren. Stel je voor dat je die eisen aan een natuurkundige oplegt.'

'Kunstenaars worden in een tredmolen gedwongen, ze moeten zich aan universitaire normen conformeren, daar ben ik tegen', zegt Koen Brams. De kunst heeft een eigen traditie, waar steeds aan wordt geschaafd en er is geen behoefte aan een quasiewetenschappelijke vorm van kunst bedrijven. Het is natuurlijk uitstekend wanneer een kunstenaar wetenschapper wil worden, best, dan moet hij zich in wetenschappelijk onderzoek bewijzen, maar hier wordt een tussenveld gecreëerd dat ik niet serieus neem. Het leidt tot kunst die aan kaders en regels beantwoordt, die niet slecht en niet goed is, maar saai en genormeerd.'
bron: http://weblogs.nrc.nl/cultuurblog/2010/02/02/professor-dr-kunstenaar

Branchevervaging...een saai en genormeerd tussenveld...?

Niet alleen vanuit de kunstopleiding is er weerstand tegen de kunstenaar die wetenschapper wil worden. Mijn ervaring na twee jaar studie is dat de kloof tussen universiteit en de kunsten groot is. Zelfs op een opleiding waar je verwacht ondergedompeld te worden in beeld en cultuur ligt de nadruk sterk op taal, filosofie en theorie. In tijden van crisis is er meer behoefte aan mensen die een dam kunnen ontwerpen dan aan iemand die mooi kan schrijven, kreeg ik te horen.

decorbouw Alice in Wonderland Noord Nederlands Toneel Groningen

anna

De gewone man...

« branchevervaging... | no picture please |  transitional object »

Kritiek op subsidies
De opstand van de gewone man, noemt Arjo Klamer het.
De opstand van de gewone man is de oorzaak van de kritiek op de subsidie aan de kunstsector die volgens Klamer door eigen toedoen kwetsbaar geworden is.

Buikspreker van het volk
Klamer past in zijn artikel in de NRC van 27 augustus 2010 een retorische truc toe.
Hij is de ventriloquist van de 'gewone man' en zijn inlevingsvermogen is ontroerend.
Zo zegt de gewone man hullie in plaats van jullie,
vind de gewone man klassieke muziek afgezaagd,
een symfonieorkest duf en opera idioot.
De gewone man is verontwaardigd over de subsidiëring van onbegrijpelijke kunst.
Een verontwaardiging die omslaat in verbijstering en woede als duidelijk wordt hoe groot die subsidie wel niet is.
Weg met die subsidies, laat Klamer de gewone man roepen.
Hij koppelt de gewone man aan de opkomst van de PVV.
Het is niet duidelijk wie zich aangesproken moet voelen met de titel gewone man,
de mens waartoe Klamer zich geroepen voelt woordvoerder te zijn.
Het lijkt erop dat hij, door het niet al te snuggere deel van het electoraat van de PVV te laten spreken,
zijn eigen mening over het Nederlandse subsidiebeleid ventileert.

De opstand van de gewone man
Die mening is dat de argumenten van de kunstlobby om de subsidies te verdedigen niet meer bestand zijn tegen de 'opstand van de gewone man'.
Want wat vind Klamers l'homme révolté van de kunsten?
De kunst mag van de gewone man niet zo arrogant zijn om te suggereren dat er zoiets als Hoge Kunst bestaat.
'Zijn mensen die zich met Kunst bezighouden soms beter?
Wat is er dan zo verheven aan die saaie en onbegrijpelijke schilderijen?
Word je dan echt beter van die negatieve en sombere voorstellingen die voor Kunst moeten doorgaan?'

Liever André Rieu
De gewone man voelt zich niet thuis in de gesubsidieerde kunstwereld.
Hij is trotser op André Rieu dan op het Concertgebouworkest en het Nationale Ballet.
De claim dat kunst mensen bij elkaar brengt en goed is voor de Nederlandse identiteit, daar kan de gewone man weinig mee.

Weg met die subsidies!
Dat de subsidies maar 1 procent van de Rijksbegroting bedragen laat de gewone man koud,
want 'hij moet wel gewoon betalen voor zijn musical en zijn kinderen flink dokken voor Lowlands.
Kortom. Weg met die subsidies!

Kunst mag niets kosten
Arjo Klamer is hoogleraar culturele economie aan de Erasmus Universiteit.
Over de ruggen van mensen die volgens Klamer niets ophebben met diversiteit,
globalisering en de multiculturele samenleving,
mensen die zich opwinden over de aantasting van allerlei zekerheden zoals de AOW en zijn gezondheidszorg,
mensen die 'uiteenspatten bij de gedachte alleen al dat de elite subsidiegelden eist voor haar speeltjes',
filosofeert hij over de afschaffing van alle subsidies. Zullen de Kunsten dan verdwijnen?
Klamer is er niet bang voor.
Hij ziet zelfs bestaansrecht voor die 'zogenaamde moeilijke Kunst'.
Een beschaafde samenleving heeft dat nodig als bron van 'kennis en creativiteit'.
De Kunsten hebben 'waarden hoe dan ook'.
Als buikspreker Klamer en zijn puppets on a string er maar niet voor hoeven te betalen.


anna