no picture please: Hoe de dingen je leven kunnen veranderen 3

13.7.08

Hoe de dingen je leven kunnen veranderen 3

« hoe de dingen je leven kunnen veranderen 4 | no picture please | hoe de dingen je leven kunnen veranderen 2 »

de vergankelijkheid van de mode van de schoonheid
Wanneer we de dingen mooi vinden, nemen we aan dat dat altijd zo zal blijven.
Maar de kunstgeschiedenis leert anders.
Op de sixties wordt ondanks haar hardnekkige revival oprispingen toch vooral geamuseerd terug gekeken.
En ook de volgende generatie zal met verwondering kijken naar onze keuze van behang, hair-style en schaamhaar-mode. Niets zo vergankelijk als de mode van de schoonheid.
Het streven van architecten vormgevers en ontwerpers is om los te komen van de mode.
Het streven is om werk te maken dat eeuwigheidswaarde heeft of op zijn minst er na een tiental jaren er niet bespottelijk uitziet.

abstract of realistisch
Waarom veranderen we van mening over wat we mooi vinden?
Wilhelm Worringer schreef in 1907 het essay Abstraktion und Einfüllung.
Hij zegt dat er slechts twee soorten kunst bestaan, abstract en realistisch.
In een samenleving is altijd één van de twee dominant.
Bij abstracte kunst staat symmetrie, orde, regelmaat en geometrie centraal.
Abstracte kunst probeert een rustige sfeer te scheppen.
Realistische kunst is erop gericht de levendigheid en de kleuren van de tastbare werkelijkheid op te roepen.

Worringer's theorie verklaart waarom een samenleving de ene artistieke expressie-vorm op een bepaald moment voor de ander verruilt. De doorslag voor de switch waren de waarden waaraan het in de samenleving ontbrak. Een maatschappij zou in de kunst precies die dingen waarderen waarover ze zelf niet in voldoende mate bezit.
Abstracte kunst met haar harmonie, sereniteit en ritme zou vooral samenlevingen aanspreken die naar kalmte hunkeren. Samenlevingen waarin orde en gezag afneemt of ontbreekt, in tijden van ideologische verschuivingen, als er fysieke dreiging heerst. In tijden van morele en spirituele verwarring. Tegen zo'n onrustige achtergrond hebben mensen behoefte aan rust.
Met als gevolg een grote waardering voor abstracte kunst, zegt Worringer.

In samenlevingen die zo sterk gereguleerd zijn dat het leven er voorspelbaar en veilig geworden is kan een tegengestelde behoefte ontstaan. Mensen willen ontsnappen aan routine, saaiheid en voorspelbaarheid. Ze houden van realistische kunst die hun psyche van voedsel voorziet en die hun weet in contact brengt met intense gevoelens.
[naar de film gaan om eens lekker te huilen]

we zijn geneigd iets mooi te vinden als we er eigenschappen in ontdekken waaraan we zelf of onze samenleving een gebrek heeft

Als je uit balans bent kunnen de dingen je onevenwichtigheid compenseren.
Maar omdat de psychologische tekorten voor iedereen verschillend zijn kan dit leiden tot conflicten over de definitie van schoonheid. Een voorkeur voor een bepaalde stijl vertelt zowel wat de voorstander er van ontbeert als wat hij waardeert. Een voorkeur voor de natuur, ruigheid, authenticiteit en het informele wil niet zeggen dat de mens zelf ook zo is. Het is eerder dat je verliefd wordt op het natuurlijke van de dingen als je zelf het contact met de natuur bent kwijtgeraakt.

In zijn essay Über naive und sentimentale Dichtung, zegt Friedrich von Schiller dat de oude Grieken het grootste deel van hun tijd buiten doorbrachten.
De steden waren klein en omringd door bos en zee. De Grieken hadden geen enkele behoefte zich te omringen met voorwerpen die aan de natuur herinneren.
De Grieken waren de natuur in zichzelf nog niet kwijt geraakt.

de natuur in jezelf kwijt raken
Om de natuur in mezelf niet kwijt te raken neem ik de trein naar Amsterdam en loop de Hortus Botanicus in.
Wellicht niet de meest natuurlijke omgeving in de strikte zin van het woord maar in de stad is er geen beter optie.