Oliebol, oftewel de bijnaam voor de inwoners van Maastricht

« 2 januari 2008 | no picture please | Jody Rowan »



Polygoonfragment uit de jaren vijftig:
Het is winter in Holland. Het weer is koud en guur als de dagen korten en de nachten lengen maar de feesten van december brengen licht en warmte. Met oudjaar oliebollen.
En dan tegen het middernachtelijke uur rondom de laatste maaltijd van het jaar wacht men de slag van twaalf.

De eerste oliebollen werden gegeten door Germaanse stammen in het gebied dat later Nederland zou gaan heten tijdens het Joelfeest, de periode tussen 26 december en 6 januari. Volgens de Germanen zou de godin Perchta en slechte geesten 's avonds ronddwalen. Om deze geesten tevreden te stellen werd voedsel geofferd, waarvan het meeste in gefrituurde deeg zat. Door het vet in de oliebollen zou het zwaard van Perchta van het lichaam glijden, waardoor diegene die gegeten hadden niet opengereten zouden worden.
bron: wikipedia

Oliebollen [in Vlaanderen ook wel of smoutbollen of smoutebollen genoemd] zijn een gefrituurd gistdeeggerecht. Ze worden in Nederland gegeten op Oudejaarsavond. Ook worden ze op kermissen, of in een oliebollenkraam verkocht.
Oliebollen worden gemaakt door met twee lepels een hoeveelheid beslag in een pan met hete olie te laten vallen en de zo ontstane, min of meer bolvormige oliebol bruin te laten bakken.
Het beslag wordt meestal gemaakt van bloem, eieren, gist, wat zout en lauwe melk. In plaats van gist wordt soms ook bier gebruikt, omdat hierin gist voorkomt. Het beslag moet een uur te rijzen, zodat de oliebol voldoende luchtig wordt. Oliebollen worden meestal met poedersuiker bestrooid.
In Vlaanderen wordt het gerecht ook smoutebol genoemd. Dit vanwege het feit dat ze traditioneel in smout [ossenwit] of schapenvet werden gebakken. Een smoutebol is meestal niet gevuld, in tegenstelling tot de Hollandse oliebol. De vulling kan bestaan uit rozijnen, krenten en appel.
bron: Wikipedia

De Amerikanen noemen oliebollen Dutch doughnuts. Ze zijn een overblijfsel van de Nederlandse aanwezigheid tijdens de 17e eeuw in Nieuw-Nederland, dat overeenkomt met de huidige staten New Jersey, Delaware en gedeelten van Connecticut en Pennsylvania.
Marleen Willebands

De geschiedenis van de oliebol.
Johannes van Dam zegt, het recept voor de oliebol is van oudsher rijkgevuld.
Het ouds bekende recept van de oliebol is uit 1667. De oliebol, oliekoek was het toen, werd gevuld met gewelde rozijn, appel, amandel en met kaneel en kruidnagel op smaak gebracht
De olie koek was niet bol. Hij werd in een klein bodempje vet gebakken. Frituurolie was niet ruimschoots op de markt. Men gebruikte reuzel aangelengd met wat boter. Of raapolie maar die moest eerst schoongemaakt worden.
Want wat er in de handel was, was gewoon vuil. Dus je was eerst een tijd bezig om appel en stukjes brood erin te bakken. Als dat helemaal verkoold was, schepte je dat eruit. Dan deed je er wat water bij. Liet het helemaal afkoelen. Dan zakte het vuil naar beneden.
Dan pas kon je dat vet gaan gebruiken. Je gebruikte anderhalve deciliter in een ondiep pannetje. Daar ging dan zo'n klont beslag in. Dat moest je draaien. Pas later is er olie op de markt gekomen die gereinigd was. Toen kon er in een diepe pan gebakken worden en kreeg je bollen.

Je hebt harde tarwe nodig. In Noord Nederland werd voornamelijk roggebrood gegeten. Tarwebrood dat was voor de rijken. Dat kon alleen maar gebakken worden van geïmporteerde tarwe. Tarwe die hard genoeg was om te rijzen. Dat zelfde geld voor de oliebol die moet rijzen. Als je hele zachte tarwe hebt zoals die bij weinig zonlicht bij ons groeit dan knappen de blaasjes van koolzuur die bij het gisten ontstaan kapot. Dus het deeg rijst niet.
Dus de oliebol komt uit het zuiden waar de harde tarwe vandaan komt. Waar ook de olie veel beter is. Want men gebruikte daar olijfolie om in te bakken. Dat was daar ruimschoots voor handen. Een olijf, als je een rijpe olijf in je hand neemt en je knijpt dan loopt de olie er al uit. Probeer dat maar eens met een raapzaadje te doen. Olijfolie is veel makkelijker te krijgen. In het noorden werd er met reuzel en boter gewerkt. In Noord Nederland werd eigenlijk alleen maar, zeker in de Middeleeuwen met olie gebakken op de vasten en onthoudingsdagen. Dat waren er wel 150 per jaar en dan moest er, gedwongen door Rome, olie gebruikt worden. De meest voorkomende olie was olijfolie. Die moest worden geïmporteerd uit Rome. Maarten Luther klaagde dat de Romeinen olijfolie naar het noorden sturen, die zo slecht is van kwaliteit dat ze daar in Rome hun laarzen nog niet mee willen invetten. De olie was in het noorden helemaal niet geliefd want die was van slechte kwaliteit. De grens van de reformatie valt ongeveer gelijk samen met de olijfolie-grens want olijven kunnen vrij noordelijk niet groeien omdat ze dood vriezen. Als je gaat kijken ten zuiden van die grens waar de olijfolie heel gebruikelijk was en van van goede kwaliteit want niet geïmporteerd, daar zijn ze katholiek gebleven. Je ziet het zelfs in Narvarre in Frankrijk dat was protestant. Er groeien geen olijven daar gebruiken ze ganzenvet. Dus de olijfolie grens is de grens van Rome.
In Rouen, daar zaten de rijke boterhandelaren. Normandische boter. De kochten dat af, de dwang om op die 150 dagen olijfolie te gebruiken. Ze dachten ook dat het niet gezond was en dat was misschien ook niet zo. Die kochten dat af en daardoor konden ze in Rouen de kathedraal afbouwen. In Rouen daar staat een fraaie gotische kathedraal waarvan de toren helemaal afgebouwd is wat heel zeldzaam is. Meestal houden ze op bij die toren. Deze toren in Rouen heet de botertoren want die konden ze bouwen met het geld van deze boterboeren die die dwang afkochten om op vasten en onthoudingsdagen olie te gebruiken. Dus die olie is belangrijker dan je denkt
OVT VPRO

Johannes Van Dam: De tafelgesprekken van Luther zijn in vele delen uitgegeven en ik beweer dat de reformatie voor een groot deel veroorzaakt werd door Luthers boosheid over het feit dat Rome ten behoeve van de 150 vastendagen die er toen per jaar waren, hele vieze olijfolie naar het Noorden stuurde. Men mocht tijdens het vasten alleen olijfolie gebruiken en geen boter en dierlijke vetten.
Luther maakte zich erg druk over de smaak en de kwaliteit van het kookvet. Dat ging zelfs zo ver dat de rijke mensen in het noorden geld aan de kerk betaalden om zich niet aan die geboden te hoeven onderwerpen. In Rouen heb je een prachtige kathedraal met een mooie toren, de botertoren, die is betaald met het geld van mensen die niet aan het vasten deelnamen om boter te kunnen eten. De reformatie hebben we aan het verschil tussen boter- en oliecultuur te danken.
De Groene Amsterdammer

Oliekoek en oliebol in de volkenkunde
Het plaatsje Bolsward staat synoniem voor oliekoeken. Daar waren ze vroeger een middel om de duivel te verjagen. Een duivel die zijn buik had volgesnoept met oliekoeken, sloeg vast en zeker op de vlucht.
Maar oliekoeken werden overal in de Nederlanden gegeten als traktatie op de kermis en op het ijs, tijdens het schaatsen.

Volgens Jozef Cornelissen dragen de inwoners van Maastricht de bijnaam oliekoeken. 
Zou dat iets te maken hebben met de benaming oliebol die men volgens het WNT ook wel gebruikte voor een dronkemansgezicht? Een oud rijmpje laat die negatieve bijbetekenis goed zien:

Pietje Schol, Pietje Schol
Dronken soes, oliebol

Johannes van Vloten legde in zijn Baker- en kinderrijmen (1894) een oud aftelrijmpje vast:

Iene, miene, makken
Oliekoeken bakken
Vrouw kookt brij
Af ben jij

Er is een boekje net uitgekomen van Paul Rodenburg en Eric Nijkamp. De oliebol

gebruikte bronnen:
OVT VPRO
Marleen Willebands
Wikipedia

Jody Rowan

« oliebol | no picture please | je geeft me de hele wereld »

Winterland

« de hele wereld | no picture please | Kerstmis in Maastricht »





Winterland Maastricht


Anna

Kerstmis in Maastricht

« Winterland | no picture please | umbrellas »





Winterland Maastricht


Anna

Les Parapluies de Cherbourg [The Umbrellas of Cherbourg]

« Kerstmis in Maastricht | no picture please | over bloggen »





mon amour ne me quitte pas
lied uit Jaques Demy's film [1964]
met Catherine Deneuve, Nino Castelnuovo
muziek van Michel Legrand




Theater aan het Vrijthof speelt in het kader van Winterland Les Parapluies de Cherbourg
Naar de website van Theater aan het Vrijthof: Les Parapluies de Cherbourg

over de film:

The Umbrellas of Cherbourg was initially released in 1964, and, amongst other things, helped catapult Catherine Deneuve to stardom. In filming The Umbrellas of Cherbourg, director Jacques Demy opted to sacrifice print longevity for vibrant color. The stock he used yielded brilliant hues, but degraded quickly. By the mid-seventies, the only remaining copies of the film were in terrible condition. But Demy, anticipating this problem from the outset, had archived multiple monochromatic negatives that, when properly combined with each other, allowed re-creation of the original color.

As a musical, The Umbrellas of Cherbourg is unusual in several ways. First, unlike most big American productions of the time, there are no show-stopping production numbers. There's no dancing, no chorus, and no duets. Secondly, there are no spoken lines of dialogue -- everything, from the mundane to the important, is sung. Finally, The Umbrellas of Cherbourg isn't a lightweight bon-bon with a happily-ever-after ending. While the film has its share of effervescent moments, there's also an element of undeniable poignancy.

The two main characters, 17-year old Genevieve (Deneuve) and 20-year old Guy (Nino Castelnuovo), are star-crossed lovers. Despite the stringent objections of Genevieve's mother (Anne Vernon), who thinks a gas station mechanic is beneath her daughter, the two continue their clandestine meetings, and eventually consummate their relationship. Soon after, Guy has to serve a stint away from France in the army. Following his departure, Genevieve learns that she is pregnant, and must decided whether to wait for Guy's uncertain return or marry the rich, cultured Roland Cassard (Marc Michel), who offers stability, undying love, and the promise of raising her child as his own. Genevieve's choice irrevocably alters the lives of at least four people.

Watching The Umbrellas of Cherbourg, it's not hard to understand why Deneuve became such an icon. Not only is she beautiful, but she possesses that elusive characteristic known simply as "star quality". She's the perfect lead for this film, which demands an actress possessing legitimate range. Demy has used the musical to explore several universal themes, particularly the meaning and nature of different kinds of love. Although most movies favor passion and true love, The Umbrellas of Cherbourg shows that another less demanding, more subtle kind of love has its own appeal.

James Berardinelli

Here's another way of putting it: the very first lines of dialogue in The Umbrellas of Cherbourg, all of them sung to big-band jazz, have in themselves a formal, almost musical rhythm. The setting is a garage, where the rain--which started behind the credits--is still falling. The camera keeps tracking back and forth, first with a customer, then with Guy (Nino Castelnuovo), as each looks out at the rain then returns to the garage interior. (The following translation is mine.)

Customer (returning to the garage): "Finished yet?"
Guy (working on car): "Yep. The engine still rattles when it gets cold, but that's usual."
Customer: "Thanks."
Guy: "Thank you."
Boss (in the background): "Foucher--could you stay an extra hour tonight?"
Guy: "Tonight would be a problem. But I think Pierre's free. Pierre--could you stay later tonight?"
Pierre: "Yes."
Boss (to Pierre): "Check the ignition of the gentleman's Mercedes."

It's the most normal talk in the world. But because this is France, where even everyday talk is formalized, it has a strong rhythmic pattern in the original French--the way the customer and Guy say merci to each other, for instance, or the way the two uses of ce soir ("tonight") and the Foucher and Pierre pair off like rhymes. Singing this somewhat musical everyday speech merely places its formal aspect in higher relief.

Guy, as it happens, can't stay an extra hour because he has a date with Genevieve (Catherine Deneuve) to see the opera Carmen--something an American mechanic would be unlikely to see (though one of Guy's cohorts in the washroom remarks twice that he prefers movies to opera). It all seems very normal. Yet someone seeing the movie a second time may note that the gentleman with the black Mercedes whose ignition needs checking is none other than Roland Cassard (Marc Michel), the diamond merchant who later marries Genevieve but whom Guy never meets. (Nor is this the only strange confluence in Demy's universe: Cassard, played by the same actor, is also a major character in Lola, a fact that's alluded to directly much later in Umbrellas; even Legrand's lovely main theme for Lola is appropriated here.)

***

Why this preoccupation with normal life? We learn from Agnes Varda, Demy's wife, in her loving film portrait of her late husband's childhood, Jacquot de Nantes, that Demy's father worked in a garage just like Guy's. But this furnishes only one piece of the puzzle. Demy's fixation on everyday life--especially family life--has, I think, psychosexual roots much deeper than the facts of his biography. The only real counterpart to Demy I can think of is the Japanese master Yasujiro Ozu (1903-1963). His thematic and formal preoccupations also converge in a system of quotidian rituals--not only rituals like getting married, going off to war, having kids, and losing or finding work but also such minor rituals as saying "Good morning" and "Thank you." One of Ozu's sublime late films, Good Morning, is very much concerned with that particular salutation--as is The Umbrellas of Cherbourg, which has more than its share of bonjours, each one musically placed.

Another parallel between Demy and Ozu, and one not widely known, is that both were gay men living in highly formalized middle-class societies where "coming out" was not regarded as a viable option. (One would have to say that Demy was bisexual, perhaps, because he fathered children with Varda; he died of complications arising from AIDS in 1990.) Their fascination with "normal" family life was thus emotionally and philosophically complex--their views both idealized and ironic, bitterly tragic and stringently comic, because they came at least in part from the vantage point of outsiders who chose to express themselves in mainstream terms. It may say something about the difference between Japan and France--as well as the difference between Ozu and Demy as artists--that Ozu's films are full of father figures and Demy's are more often bereft of them (with a few exceptions in the latter portion of his career). But their views of the human condition are surprisingly similar. (Viewers who don't want to know the whole story of The Umbrellas of Cherbourg are advised to step off here.)

***

Returning from Algeria in 1959 and finding Genevieve gone, Guy quits his job at the garage to live on his military pension. At loose ends, he's almost as much of an emotional mess as the young veteran of the Algerian war from Boulogne in Alain Resnais' Muriel (1963)--perhaps the only other major French film of the period to deal with the traumatic effect of that war on French civilian life, an effect that in many ways was echoed by the impact of the Vietnam war on America a few years later. (Muriel is likewise preoccupied with small-town life and everyday rituals, and it has formal parallels with The Umbrellas of Cherbourg as well: just after Guy and Genevieve go to bed together, for the first and only time, there are rhythmic cuts to three locations, now empty, where we'd previously seen them, in a manner that explicitly recalls not only Muriel but the final sequence in Michelangelo Antonioni's Eclipse, made in 1962.)

After spending a night with a prostitute, Guy discovers that his devoted Aunt Elise (Mireille Perrey) has died during his absence. He inherits enough money from her to buy an Esso station in town and winds up marrying Madeleine (Ellen Farner), the young woman who took care of his aunt.

We move ahead to Christmas 1963 (about six weeks prior to the Paris premiere of the film): Guy and Madeleine are trimming the Christmas tree inside the office of their Esso station. They have a little boy now, and snow is falling in heaps (another ironic "rhyme," this one with the equally artificial and stylized rainfall of the opening sequence). Madeleine and the boy, Francois, go out for a walk, and Genevieve pulls up in the black Mercedes with her little girl, Francoise--Guy's daughter. Recognizing Genevieve with a start, Guy invites her into the office. She says that this is her first trip to Cherbourg since her marriage; she's bringing Francoise back from a visit with her paternal grandmother, she says, and adds that her mother has died. She asks if Guy wants to see Francoise, and he replies, "I think you'd better go." Their parting exchange couldn't be more banal: Toi, tout va bien? Oui, tres bien. ("Are things going well with you?" "Yes, very well.") In long shot, she drives off just as Madeleine and Francois return from their walk; Guy briefly plays with Francois in the snow, then all three enter the office as the camera cranes up into the sky.

The name of the Esso station is Escale Cherbourgeoise; this means literally "Cherbourgian Stopover," but if we consider that escalader means "to scale or to climb" and escalier means "stairway," we can read traces of a buried pun: "a bourgeois step up." Guy has become comfortably middle-class, Genevieve has become upper-class, and the class difference between them seems even more unbridgeable than it was before. And as for the Esso sign that gave me so much trouble, what better indication could there be of the Americanization of small-town France, a simple fact of everyday life that this movie treats like any other? Product placement or not, it has the ring of absolute truth.

***

For all the apparent sugar and spice of Legrand's memorable score and for all the candy-colored wallpaper, Demy's social observation in The Umbrellas of Cherbourg couldn't be more clear-eyed. (Twenty years later, Demy's class awareness and political consciousness were even more overt in Une chambre a ville, an original opera about a strike of naval workers set in Nantes in the mid-50s. Written without Legrand, it may have been his final masterpiece.) Demy charts with withering accuracy the steps that Genevieve's mother (Anne Vernon) takes to snare the diamond merchant--a process that begins even before she discovers Genevieve is pregnant. But Demy doesn't view the process satirically or even judgmentally; he's simply observing in detail the way French people behave in such situations.

This describes the content of The Umbrellas of Cherbourg, but the style can't be labeled realistic even if one ignores the music. Aiming for a heightened reality to set off the more mundane reality of his characters, Demy and his set designer, Bernard Evein, repainted whole sections of Cherbourg so that the colors would be much more vivid and coordinated than they were in real life; a similar approach is evident in the costumes.

This heightening of visual detail is the counterpart of the heightening of emotions and the sharpening of form achieved by setting the dialogue to music. (Though Legrand isn't credited as the film's cowriter, his collaboration with Demy, who wrote the lyrics, suggests that he may well deserve to be, for this is a film in which the score and the narrative are inseparable, shaped to the same architecture. Demy once noted that Umbrellas should be described as a film "in song" the way that some films are "in color.") Jean-Pierre Berthome, who wrote the only book about Demy I'm aware of--the beautifully observed and richly detailed Jacques Demy: Les racines du reve (1982)--aptly notes that when Guy and Genevieve sit together in a cafe on their last evening together, even the drinks they've ordered ("Genevieve's amber aperitif, Guy's canary yellow pastis") are color-coordinated with everything else in the scene. Demy's visual orchestration is the perfect complement to Legrand's musical orchestration; both create a powerful emotional intensification that perfects or contradicts the banality of the dialogue.

Chicago Reader Inc.





Anna

over bloggen en hoe persoonlijk het is

« les parapluies de cherbourg | no picture please | x-mas wish »



lees de nieuwe bijdrage op microblog

Anna

X-mas wish

« over bloggen | no picture please | mesjomme »





animated drawing

Anna

mesjomme, of de betekenis van weemoed

« x-mas wish | no picture please | desperado »

Op het plein zit een mevrouw op een bankje, haar hond op schoot.
Het is echt zo dat honden en eigenaar op elkaar lijken.
De hond heeft blonde lange haren en de mevrouw ook.
Ze zit ineengedoken, haar gezicht is gerimpeld.
Frisjes, zegt ze. Het is frisjes.
Het is ook winter, zeg ik.
Ik hoest, zegt de mevrouw.
Ik hoest al vanaf mijn derde. Astma.
Ik mag geen hond. Ik doe het toch.
Heb er wel veel werk aan. Ze klit hè.
Toen ik haar kreeg was ze helemaal verwaarloosd.
Ze was kort geknipt. Dat moet niet met deze honden.
Die moeten lang haar hebben.
De mevrouw heeft ook lang haar. Grijs, wat eens blond geweest moet zijn.
De hond heeft een staartje boven op zijn hoofd in een elastiekje.
De mevrouw draagt een kralen-ketting om haar pols. Gekleurde plastic kraaltjes.
Een ketting die ze meerdere malen om haar pols heeft gedraaid als armband.
Waar woont u, vraagt de mevrouw.
Hier om de hoek.
Waar ze allemaal bij elkaar wonen?
Een studentenhuis?
Nee, waar ze allemaal bij elkaar wonen. Op de hoek.
Op de hoek is een begeleid-wonen huis voor psychiatrische patiënten.
Met mij is het helemaal goed, zeg ik.
Oh met mij ook, zegt de mevrouw, hierboven is het allemaal in orde.
Maar het lichaam hè. Het lichaam hè dat wil niet meer. Woont u alleen?
Ja.
Oh, ik ook. Er is niks beter dan alleen wonen.
Ik ben twee keer getrouwd geweest. Ze zijn allebei dood..
Nee, dat waren geen makkelijke. Ik hou niet van ruzie.
Zo ben ik niet opgevoed. Ik paste me steeds aan.
Dat is als je katholiek bent opgevoed hè.
Waarom heeft u geen aardige man uitgezocht?
Ach, dat ging zo vroeger. Als een man je vroeg dan zei je ja.
Zou u het nog eens over willen doen?
Oh ja, ik ben nu pas de stress kwijt van mijn jeugd.
De mevrouw zegt dat ze wel weer jong zou willen zijn en een leuke man trouwen.
Hoe oud ben je?
46
Je ziet er niet 46 uit
U ziet er ook goed uit.
Ja, dat vind ik ook, zegt de mevrouw. Werk je niet?
Jawel, ik ga nu naar Brussel Noord voor een foto-shoot. Ik ben fotograaf
De mevrouw lacht. Wat leuk!


Anna

desperado

« mesjomme | no picture please | golden ass »



mood of the day 14.12.2007


Anna

nappy roots

« golden ass | no picture please | De Dingen »

Kijk naar het televisie-programma Jensen!.
Er komt een hoog-gelaarsde half-blote borsten vrouw met lang blond haar op de bank zitten.
Ze krijgt een glas champagne.
Het is een van de kandidaten voor Hollands next top-model.
Ze heeft het niet gehaald. Ze is zesde of zevende geworden dat weet ze niet precies.
Ze moet een intelligentie-test doen. Het is meer een kennis-kwis dan een intelligentie-test.
Het model zegt dat ze er niet mee zit dat ze niet veel weet.
Wanneer begon WO II is de vraag.
Geen idee. Nee, echt niet, zegt ze. Ik kan wel na gaan denken. Ik weet het toch niet.
Doe eens een gok, zegt Jensen.
1840.
Het publiek in de studio moet erg lachen.
Wanneer was het dan, zegt het model totaal niet onder de indruk.
1940, zegt Jensen.
Zat ik er toch bijna bij, zegt de bijna geworden Hollands next top-model.

Je had ruzie met een van je mede-kandidaten, zegt Jensen. Hoe kwam dat?
Ik dacht laat ik geïnteresseerd zijn. Ik stel een vraag. Je moet toch ergens over praten...
Welke vraag heb je dan gesteld?
Ik vroeg. Worden jullie met kroeshaar geboren?
Aan wie vroeg je dat?
Aan hun.
Hun?
Hun soort. Dat bedoel ik niet verkeerd. Dat is interesse. Ik wist het niet.


Worden jullie met kroeshaar geboren, wil het blonde straight hair model weten....

Wikipedia:
natural hair, black hair, and afro-textured hair are terms used mainly by Western people to refer to the texture of African hair which has not been altered chemically by perming, relaxing, straightening, bleaching or coloring. Adjectives such as hard, kinky, nappy, or woolly are also used to describe natural hair. This hair is typically tightly coiled and soft to the touch.

Black Americans have been experimenting with ways to style their hair since the nineteenth century. Between the late 1890s and the early 1900s, Annie Malone, Madam C. J. Walker and Garrett Augustus Morgan revolutionized Black American hair care by inventing and marketing chemical applications to alter the natural, nappy or kinky texture. During the 1930s, conking became an innovative method in the U.S. for Black men to straighten kinky hair.
It has been debated whether these practices arose out of a desire to make the hair more manageable or instead to conform to a Eurocentric standard of beauty. The same prejudice that viewed lighter skin as preferable to darker, held that straight or wavy hair was preferable to kinky or nappy natural hair. This prejudice comes not from African diasporic peoples but from European slaveholders and colonizers as part of the rhetoric used to support slavery and racially-based social class stratifications. The dominant prejudice for Eurocentric ideas of beauty pervades the western world.

Anna

De Dingen

« nappy roots | no picture please | Casanova »

DE DINGEN
Theaterschool Amsterdam
voorstelling van Merel de Groot
première 11 december 2007 Amsterdam
met Medi Broekman, Eline ten Camp,
Wanda Eyckerman, Helena Remeijers, e.a.






foto's Rikie »

Was Adam de eerste Casanova?

« de dingen | no picture please | fiets brandje »

Zit in het vliegtuig naar NY. Pierre Bokma en Theu Boermans ook.
Pierre Bokma heeft een Emmy Award gewonnen maar dat weet ik dan nog niet.
Ze herkennen me niet.
Pierre zegt, excuse me, bij het passeren en Theu zegt, excuse me.
You're welkom, zeg ik terug.

Mijn reden om naar NY te gaan is Jenna die een baby heeft gekregen.
Soms is het leven gewoon heel aards.
Terug in Nl. werk ik aan de maquette voor De Gravin van Parma.
Pierre Bokma speelt Casanova.
Waarom wordt iemand een Casanova.
Casanova is niet hetzelfde als Don Juan, zegt A. streng.
Maar waarom iemand Casanova wordt daar heeft hij geen antwoord op.
Er zal wel iets fout zijn gegaan met de liefde in de jeugd, zegt hij.

In 1755 werd Casanova gevangengezet in I piombi, een gevangenis met een loden dak. Hij ontsnapte na 15 maanden over die daken en ging naar Frankrijk, waar zijn avonturen een sensatie werden dankzij zijn pamflet 'Renconte de ma fuite des plombes de Venise'
[Verhaal van mijn ontsnapping uit de loden gevangenis van Venetië].
Wikipedia.

Werk aan de maquette voor de Gravin van Parma.
Het toneelstuk gebaseerd op het boek van Sándor Márai over Casanova.
Actrice Carice van Houten en acteur Pierre Bokma spelen in het komende toneelseizoen de hoofdrollen in het stuk De gravin van Parma.
Ursul de Geer bewerkt dit boek van de Hongaarse schrijver Sándor Márai en doet ook de regie.
Het verhaal van De gravin van Parma draait om de grote versierder Giacomo Casanova en Francesca, gravin van Parma en de enige vrouw van wie Casanova volgens de overlevering werkelijk heeft gehouden.
www.carice.nl

In het decor een wand bekleed met lood.
Een verwijzing naar l piombi, de gevangenis met het loden dak.
Lood is een oud materiaal: het was al in 5000 v. Chr. bekend.
Het materiaal heeft een blauw-witte kleur en wordt uit de grond gewonnen.
Lood is een materiaal dat al sinds lange tijd negatieve bijbetekenissen heeft.
Het materiaal wordt geassocieerd met de planeet Saturnus dat staat voor negativiteit en melancholiek. Omstreeks 500 n. Chr. zei de Griek Olympiodoros, In lood huist een demon, die de mensen tot waanzin drijft. Dit had waarschijnlijk te maken met de loodvergiftigingen die in die tijd voor vele doden zorgden. In het Christendom werd lood geassocieerd met hebzucht en zonde. Wellicht omdat men probeerde uit lood goud te winnen.
Lood [2004] van Tessa Verheul

Anselm Kiefer heeft een kunstwerk gemaakt van lood.
Anselm Kiefer heeft een bijzondere verhouding tot vrouwen.
De Duitse kunstenaar Anselm Kiefer gebruikt lood.
Hij is geïnteresseerd in de betekenis achter de materialen.
Lood wordt geassocieerd met de planeet Saturnus.
Saturnus wordt geassocieerd met melancholische gevoelens.
Het werk Carbuncle Fairy [1990] is onderdeel van een serie werken waarin het thema van Lilith centraal staat. Lilith zou de eerste vrouw van Adam zijn geweest in het paradijs. Lilith wordt door Kiefer geassocieerd met Saturnus en melancholica en in lood afgebeeld.

Volgens Joodse bronnen, Kabbalah en Zohar was Eva de tweede vrouw van Adam.
Daarvoor was hij met Lilith. Toen zij gemeenschap zouden hebben wilde Adam dat zij onder zou liggen. Zij weigerde dat. Toen Adam bleef aandringen en ging dreigen, vluchtte zij voor altijd uit het Paradijs naar het onbewuste waar zij nog steeds verblijft.
Monique Leurink

Lilith wilde zich niet onderwerpen aan Adam en eiste gelijke rechten.
Zij wilde letterlijk niet de onderliggende partij zijn.
Wikipedia
Toen nam God een rib uit Adam’s zijde en schiep daaruit een andere, een mindere vrouw, een waarvan hij zeker wist dat ze Adam zou gehoorzamen. Lilith was de eerste vrouw van Adam en onsterfelijk. Eva was de tweede vrouw, sterfelijk en de eerste moeder van het vlees. Zo kwam de mens terecht in de cyclus van geboorte en dood. En zo raakte de vrouw gevangen in een wereldwijd opgelegd cultuurpatroon van duizenden en duizenden jaren, gekluisterd aan de stof/het vlees: zij mag alleen de rol spelen van echtgenote en moeder. Er zijn nog steeds veel culturen die vrouwen streng straffen wanneer ze uit willen breken en vrij hun weg willen gaan. De vrouw heeft duizenden jaren 'onder gelegen' en is gevangen geraakt in een door culturen en geloof opgelegde rol. Hierdoor is het mannelijke en het vrouwelijke in een grote onbalans terechtgekomen, met veel geweld en oorlog tot gevolg.

Psychologisch gezien heeft het 'onder liggen' van de vrouw enorme gevolgen gehad, voor zowel mannen als vrouwen. Want heel veel vrouwen zijn vaak onbewust diep teleurgesteld en boos omdat zij alleen worden aangesproken op hun Eva-rol, maar niet op hun Lilith-kracht. Ze worden dus niet aangesproken op het totale vrouw-zijn. Doordat het vrouw-zijn alleen geïdentificeerd wordt met de Eva-rol, is de psychologie en vaak ook de sexualiteit tussen man en vrouw alleen ontwikkeld tot het Eva-niveau en vooral ook gericht op het in stand houden van de soort. Lilith bleef en blijft onaangesproken. Hierdoor blijven veel mannen steken in een puberaal of zoon-stadium. Zo gaan veel vrouwen hun man op den duur – als een ware Eva - bemoederen.
Monique Leurink

Of in een andere versie:

De androgyne Adam, beeld van God en gehuwd met Sophia, de wijsheid van God blijft met zijn bewustzijn niet afgestemd op de goddelijke harmonie maar richt zijn verlangens op het materiële aspect van de werkelijkheid. Zijn begeerte is op het lichamelijke gericht.
Zo verliest hij zijn goddelijk bewustzijn. Hij verliest zijn huwelijksband met Sophia en valt in slaap.
Eerst staat er in het scheppingsverhaal: En zie alles was goed
Nu staat er. Het is niet goed dat de mens alleen is. Adam heeft Sophia verloren. En dat God in Adams slaap Eva naast hem stelt, letterlijk uit hem haalt, symboliseert in de eerste plaats het verlies van androgynie en daarmee van alle evenwicht in zijn ziel en in de wereld.
Het evenwicht van de wereld hangt namelijk van het evenwicht van de mens af.
Met Sophia wijkt de paradijselijke staat van hem weg.
Het paradijs trekt zich terug uit de stoffelijke wereld waar Adam zijn begeerte op gericht heeft
Zo ontstaat de grote kloof tussen de subtiele geestelijke wereld en de stoffelijke wereld.
Nu het geestelijke verdwijnt worden de lichamen en al het materiele de overheersende aspecten van de aardse werkelijkheid.
Zo wordt de androgyne Adam gesplitst in de aardse man en vrouw en tegelijkertijd wordt in de uiterlijke wereld zowel als in de psyche van de mens de tegenstelling het normale en het evenwicht de uitzondering.

Was het Lilith. Was het Sofia. Was Eva de tweede vrouw van Adam? Was Adam de eerste Casanova? Lilith, Sophia, wou niet onderop liggen en Adam gaat op zoek naar een meer gewillige vrouw. Als het dualisme tussen man en vrouw eenmaal geboren is, is er voor Adam/ Casanova geen enkele reden om zich te beperken tot slechts één vrouw.

In het rijk van de Goden was er plaats voor het zinnelijke. Eros was zelf een God. Het Christendom stelt het geestelijke als een zelfstandig dominant principe en sluit het zinnelijke uit. Maar door iets uit te sluiten, zegt Kierkegaard krijgt het juist een positie. Het zinnelijke werd zo een aan de geest en het goddelijke tegengesteld principe. Een demonisch principe.
Annette van der Elst

Casanova kiest voor het zinnelijke genot en voor de passie. De vraag is was Casanova gelukkig?
IL CASANOVA DI FEDERICO FELLINI. Fellini maakt een film over Casanova. Hij krijgt na het lezen van Casanova’s autobiografie een hekel aan zijn hoofdpersonage. Hij zegt over Casanova:
Toen ik al die boeken ben gaan lezen, vond ik hem onuitstaanbaar. Hij is een zeer fysieke, zeer sterke, maar kinderachtige man, en de knecht van zijn eigen libido. Vrouwen houden van hem, omdat hij hun slaaf is. Maar om te lezen, is het verschrikkelijk... één lange opsomming, zonder karakter, zonder leven, zonder menselijkheid, iemand die nooit is opgegroeid, die altijd wegvluchtte van het leven...

En Casanova zegt zelf:
Het genieten van mijn zintuigen was mijn leven lang mijn belangrijkste streven; iets belangrijkers bestond voor mij toen niet. Omdat ik het gevoel had dat ik voor het andere geslacht geboren was, heb ik steeds van hen gehouden en er alles voor overgehad om hun liefde te winnen. Ik hield ook met overgave van een goed gedekte tafel en bovendien hartstochtelijk van alles wat mijn nieuwsgierigheid wekte.
Ik heb van scherp gekruide gerechten gehouden, van macaroni, klaargemaakt door een goede Napolitaanse kok, Oglia potrida, van gezouten kabeljauw uit Newfoundland, dichtgeschroeid wildbraad en kaas die zijn volmaaktheid bereikt door de zichtbare kleine wezentjes die erin huizen. Wat de vrouwen betreft, vond ik altijd dat het liefje, dat ik begeerde lekker rook en hoe meer ze zweette, des te heerlijker ik haar vond.

Wat een walgelijke smaak! Wat een schande dit toe te geven en toch niet te blozen! Om zulke verwijten kan ik alleen maar lachen. Met een stalen gezicht durf ik te zeggen dat ik dankzij mijn ongeremde neigingen gelukkiger ben dan anderen, omdat ik ervan overtuigd ben dat mijn neigingen mij tot een groot genot brengen. Gelukkig is degene die dit weet te bemachtigen, zonder dat dit ten koste van iemand anders gaat en dwaas zijn allen die zich inbeelden dat het Opperwezen vreugde beleeft aan de pijnen, zorgen en onthoudingen die ze hem als offer aanbieden.
Giacomo Girolamo Casanova. chevalier de Seingalt

Maar was Giovanni gelukkig?
Wat is de prijs, als het het genieten van de zintuigen, het belangrijkste streven in je leven is?

Karakteristiek voor Don Giovanni is, volgens Kierkegaard, dat hij geen reflectie kent. Reflectie zou de doodsteek zijn voor zijn zinnelijkheid. Het zinnelijke bestaat alleen in het moment. Don Giovanni is de incarnatie van de zinnelijkheid. Zonder reflectie heb je geen zelf. Geen innerlijkheid. Geen identiteit. Don Giovanni's niet identiteit u it zich in zijn voortdurende transformaties wat in de opera ook letterlijk gebeurt. Het is een aaneenschakeling van maskerades en persoonsverwisselingen. Don Giovanni heeft dan ook geen zelfstandig bestaan, hij is altijd op de vlucht. Hij is alleen aanwezig door het effekt dat hij heeft op anderen.
Annette van der Elst

Casanova heeft met Da Ponte en Mozart samengewerkt aan de opera Don Giovanni.
En hoewel de fictieve Don Juan en Casanova verschillen hebben ze één duidelijke overeenkomst. Ze reflecteerden niet over hun leven.

Ik heb vrouwen bemind op een manier die aan de waanzin grenst, zegt Casanova. Maar ik heb mijn eigen vrijheid altijd liefgehad boven hen. De gedachte aan een huwelijk staat hem net zo tegen als het idee dat hij zich zou vastleggen op één plek. Hoe diep ook zijn liefde hoe nauw zijn verbondenheid met een vrouw, zijn amoureuze gevoelens maken altijd weer plaats voor claustrofobie en de behoefte te ontsnappen.
Is geen vrouw, geen stad, geen baan ooit goed genoeg voor Casanova? Of heeft hij het gevoel dat wat hij ook doet en wie hem ook liefheeft, hij nooit aan de verwachtingen kan voldoen?
Dat hij nooit genoeg is?
Hoewel Casanova, net als Socrates gelooft dat het niet onderzochte leven het leven niet waard is, zal hij zich deze ene vraag nooit stellen.
Judith Summers De vrouwen van Casanova

Waar komt de bijna pathologische behoefte om bemind en bewonderd te worden vandaan? Casanova's moeder laat hem als hij twaalf maanden oud is in de steek voor haar toneel carrière. Als hij negen is laat hij hem achter in Padua bij een vrouw die slecht voor hem zorgt. Zes maanden later wordt hij half verhongerd en verwaarloosd door zijn grootmoeder gered, die hem bij zijn leraar in de kost doet.

'Ce fut ainsi qu'on débarrassa de moi'
Zo ontdeed men zich van mij, schrijft Casanova in zijn memoires.
Dat zijn moeder hem in Padua achterliet zou van beslissende betekenis zijn voor de verdere relaties met het andere geslacht. Casanova zou nooit meer toelaten dat een vrouw van wie hij hield hem in de steek liet. Voortaan zorgde hij ervoor dat hijzelf als eerste ging.
Judith Summers De vrouwen van Casanova

De innerlijke dwang om steeds weer nieuwe illusies en verloocheningen te construeren om de eigen waarheid niet te hoeven ervaren, verdwijnt wanneer wij deze waarheid eenmaal hebben kunnen beleven. Wij zien dan in dat wij ons hele leven iets hebben gevreesd en afgeweerd dat nooit meer kan gebeuren omdat het al is gebeurd, namelijk aan het begin van ons leven toen we weerloos waren. Een volwassen mens is niet weerloos. Een baby gaat dood aan gebrek aan liefde een volwassene niet. Hoe erg het gemis aan een beschikbare moeder ook kan voelen. Erkenning en succes kunnen niet meer zijn dan ze in werkelijkheid zijn. Ze kunnen het oude gemis niet opvullen. Pas de rouw over het gemis, de niet beschikbare moeder, kan de illusie doorbreken.
Alice Miller

De maquette voor de Gravin van Parma is af.
Een wand. Een projectievlak bekleed met lood.
Een groot barok bed ervoor met satijnen lakens.
A. belt. Wat ben je aan het doen.
De maquette is af zeg ik. Ik was op internet een intelligentietest aan het maken.
En, vraagt A.
122. Ik ben niet hoogbegaafd. Ik mag geen lid worden van Mensa.
Op de radio hoor ik een interview met Francisca Scholte. Ze stelt dat iemand met autisme geen Havo of VWO kan volgen, laat staan het HBO of de universiteit.
Ze zegt dat mensen ten onrechte te horen krijgen dat ze autistisch zijn. Mensen die zich om wat voor reden dan ook, minder sociaal en communicatief gedragen dan gemiddeld,worden al gauw gezien als mogelijk autistisch. Autisme is een ernstige, aangeboren stoornis, die verstrekkende gevolgen heeft voor het functioneren van een persoon. Uit onderzoek blijkt dat er bij autisme sprake is van hersenafwijkingen.

Iemand die echt autistisch is, kan nooit een havo- of vwo-diploma halen. Veel kinderen krijgen het etiket ten onrechte. Zij worden afhankelijk van hulp en weten dat ze er nooit helemaal bij zullen horen. Het kind wordt min of meer als gehandicapt behandeld en de informatie komt in zijn dossier en gaat er gedurende zijn schoolloopbaan ook niet meer uit. In het onderwijs wordt op het vermogen van communicatie en samenwerken van leerlingen een steeds groter beroep gedaan. Daardoor lopen hoogbegaafde kinderen een extra risico het etiket van autist opgeplakt te krijgen. Niet omdat zij leeftijdgenoten niet zouden aanvoelen, maar omdat er minder gemakkelijk aansluiting gevonden wordt. Ze zijn hun leeftijdgenoten soms ver vooruit en hebben daardoor het gevoel niet helemaal begrepen te worden. Dat werkt frustraties in de hand, maar ook faalangst en het minder ontwikkelen van sociale vaardigheden. Hoogbegaafde mensen werken vaker alleen, omdat het gemiddelde niveau onvoldoende uitdagend is. Soms denken zij zo snel en is het resultaat zo onorthodox, dat het erop lijkt dat zij stappen overslaan en daardoor niet begrepen worden.
Francisca Scholte.

Op verschillende fora wordt verontwaardigd gereageerd op het artikel van Francisca Scholte. Begaafde autisten voelen zich beroofd van hun titel. Tot voor kort waren ze intelligente autisten. Met een opleiding, een baan en speciale status AUTIST.
Nu beweert Francisca dat ze niet ongeneeslijk zijn dat ze geen ernstige afwijking in hun hersenen hebben. Je zou denken dat mensen daar blij mee zijn om dat te horen. Maar dat is niet zo. De begaafde autisten voelen zich beroofd van hun ziekte.

Hoe zou Casanova gereageerd hebben als hem verteld was dat hij in de greep was van het Casanova-complex? Zou hij zichzelf hebben willen genezen of beschouwde hij zich bij voorbaat al niet ziek?

According to Trachtenburg, there is an underlying personality
disorder of narcissism in these men. In the early years there may
have been a devouring, nonnuturing, rejecting mother and an
ineffectual, emotionally distant father. The child's ego splits into
two parts: A false self which meets the parent's approval because
the child is complaint and becomes a little adult meeting the demands
of the dysfunctional system. The true self of the child gives up
and is withdrawn inward.

As the boy grows up he seeks girls and women with haste and an
intense courtship. Men with sexual addictions can be very charming,
highly romantic and are masters of instant intimacy. This instant
intimacy makes the woman feel special, singled out and valued giving
them a rush... The hurry gives the man a relationship rush. The man
needs to cement the liaison quickly as he knows that the "bloom" will
fade soon. There is emotional fusion due to sharing the erotic
excitement and the pseudo-opening of the self.

The man sets up a dependence on the woman for nurturance, acceptance
and excitement. His relationship with the primary woman (usually his
wife) in his life becomes symbiotic. He fears fusion or being sucked
into the woman. Affairs are seen as the means of escaping commitment
and the sense of being smothered and consumed by the wife. There may
be fear of his becoming femininized so he must act out sexually to
prove his masculinity. The man flees intimacy and he is frightened of
vulnerability. He is afraid of being truly himself with another human
being. He is incapable of being himself and has a damaged capacity
for connecting on a deep level in a long term relationship. Intimacy
feels like being devoured by the woman. He feels invaded, possessed.
Normal requests by the woman are seen as demands. The man must
withdraw quickly to protect his fragile ego so that he does not get
burned, leaving behind a string of broken hearts
The Casanova Complex and the Women Who Love Them
Peter Trachtenburg

Hoe zou Casanova gereageerd hebben als hem verteld was dat hij in de greep was van het Casanova-complex?
Hij zou niet antwoorden op deze vraag. Hij zou je aankijken. Hij zou je in de ogen kijken. Hij zou lachen en het glas heffen. Hij zou zingen...
Als het gras twee kontjes hoog is

Een flinke boerenzoon zag op een dag in mei
Een lief en aardig meisje dwalend in de wei
Ze plukte daar margrietjes, die bloeiden op 't land
Maar plotseling kwam er toen een bij en prikte in haar hand

Als 't gras twee kontjes hoog is
Helahi, helahop
Als 't gras twee kontjes hoog is
Meisjes, pas dan heel goed op

Van schrik gaf ze een gil en keek 's om zich heen
Ze zag de boerenzoon die snel z'n hulp verleend
Hij pakte vlug haar hand die o, zo pijnlijk was
Ze gingen samen zitten, daar in 't malse gras

Als 't gras twee kontjes hoog is
Helahi, helahop
Als 't gras twee kontjes hoog is
Meisjes, pas dan heel goed op

Hij kuste haar toen snel en stilde zo haar pijn
Zo'n leuke, lieve meid, dat vond hij reuzefijn
Hij deed z'n jasje uit en keek 'ns om zich heen
En midden in die wei lag hij met haar alleen

Als 't gras twee kontjes hoog is
Helahi, helahop
Als 't gras twee kontjes hoog is
Meisjes, pas dan heel goed op

Nu plukt ze weer margrietjes, met een kindje aan d'r hand
Haar ogen dwalen zoekend rond over 't groene land
Ze heeft 'm nooit meer teruggezien nadat hij haar verliet
Terwijl ze naar haar kindje kijkt zingt zij nu zacht dit lied

Als 't gras twee kontjes hoog is
Helahi, helahop
Als 't gras twee kontjes hoog is
Meisjes, pas dan heel goed op

Als 't gras twee kontjes hoog is
Helahi, helahop
Als 't gras twee kontjes hoog is
Meisjes, pas dan heel goed op


Anna

fiets brandje

« Casanova | no picture please | recht op een baby »





Anna

recht op een baby?

« fiets brandje | no picture please | Jana Anna »



Ben na een weekje nanny te NY weer terug in NL. Jenna heeft een baby gekregen Jody.
Ze is geboren met een c-section. Jenna moet een week rust houden.
Ze heeft een toddler Jana. Jana is een vrolijk kind. Een kind met veel energie.
Moeder kan wel wat hulp gebruiken. Een pasgeboren baby die om de drie uur wil eten.
Een peuter die supervision nodig heeft. Het is hard werken twee kinderen opvoeden.
De baby huilt niet vaak, maar als ze huilt wil je haar helpen.
Jenna zegt dat ze de huiltjes nog niet herkent. Jody huilt zachtjes.
Heel bescheiden. Schiet nu toch ohop, ik heb honger.
Jana huilde anders. Ik heb honger. Eten Nu!.

Op de radio een sociale werkster mevrouw.
Ze praat over geestelijk gehandicapten en of die wel of niet kinderen mogen krijgen.
Ze vind dat geen dillemma. Kinderen krijgen is een recht, zegt ze.
En als we geestelijke gehandicapten als volwaardige mensen willen behandelen moeten ze ook kinderen kunnen krijgen.
Dat is een recht, zegt ze.
Een recht dat niet ontmoedigd moet worden.

Op televisie een vrouw. Ze is opgevoed door haar oma. Haar moeder is geestelijk gehandicapt.
Ze zegt dat ze van haar moeder houdt. Ze zegt dat ze vind dat haar moeder geen kinderen had moeten krijgen.
Mijn moeder is een kind, zegt ze. Ik hou van haar. Ik heb geen hekel aan haar.
Maar ze is geen moeder. Het is een kind. Kinderen zouden geen kinderen moeten krijgen.

De sociale werkster babbelt verder op de radio.
Het recht op kinderen krijgen is wat haar betreft onaantastbaar.

Sommige mensen kunnen geen kinderen krijgen.
Sommige mensen moeten geen kinderen krijgen.
Een kind heeft ook rechten. Het recht om goed verzorgd te worden.
Sommige mensen kunnen dat niet. Het zou ontmoedigd moeten worden dat zij kinderen krijgen.


Anna