Was Adam de eerste Casanova?

« de dingen | no picture please | fiets brandje »

Zit in het vliegtuig naar NY. Pierre Bokma en Theu Boermans ook.
Pierre Bokma heeft een Emmy Award gewonnen maar dat weet ik dan nog niet.
Ze herkennen me niet.
Pierre zegt, excuse me, bij het passeren en Theu zegt, excuse me.
You're welkom, zeg ik terug.

Mijn reden om naar NY te gaan is Jenna die een baby heeft gekregen.
Soms is het leven gewoon heel aards.
Terug in Nl. werk ik aan de maquette voor De Gravin van Parma.
Pierre Bokma speelt Casanova.
Waarom wordt iemand een Casanova.
Casanova is niet hetzelfde als Don Juan, zegt A. streng.
Maar waarom iemand Casanova wordt daar heeft hij geen antwoord op.
Er zal wel iets fout zijn gegaan met de liefde in de jeugd, zegt hij.

In 1755 werd Casanova gevangengezet in I piombi, een gevangenis met een loden dak. Hij ontsnapte na 15 maanden over die daken en ging naar Frankrijk, waar zijn avonturen een sensatie werden dankzij zijn pamflet 'Renconte de ma fuite des plombes de Venise'
[Verhaal van mijn ontsnapping uit de loden gevangenis van Venetië].
Wikipedia.

Werk aan de maquette voor de Gravin van Parma.
Het toneelstuk gebaseerd op het boek van Sándor Márai over Casanova.
Actrice Carice van Houten en acteur Pierre Bokma spelen in het komende toneelseizoen de hoofdrollen in het stuk De gravin van Parma.
Ursul de Geer bewerkt dit boek van de Hongaarse schrijver Sándor Márai en doet ook de regie.
Het verhaal van De gravin van Parma draait om de grote versierder Giacomo Casanova en Francesca, gravin van Parma en de enige vrouw van wie Casanova volgens de overlevering werkelijk heeft gehouden.
www.carice.nl

In het decor een wand bekleed met lood.
Een verwijzing naar l piombi, de gevangenis met het loden dak.
Lood is een oud materiaal: het was al in 5000 v. Chr. bekend.
Het materiaal heeft een blauw-witte kleur en wordt uit de grond gewonnen.
Lood is een materiaal dat al sinds lange tijd negatieve bijbetekenissen heeft.
Het materiaal wordt geassocieerd met de planeet Saturnus dat staat voor negativiteit en melancholiek. Omstreeks 500 n. Chr. zei de Griek Olympiodoros, In lood huist een demon, die de mensen tot waanzin drijft. Dit had waarschijnlijk te maken met de loodvergiftigingen die in die tijd voor vele doden zorgden. In het Christendom werd lood geassocieerd met hebzucht en zonde. Wellicht omdat men probeerde uit lood goud te winnen.
Lood [2004] van Tessa Verheul

Anselm Kiefer heeft een kunstwerk gemaakt van lood.
Anselm Kiefer heeft een bijzondere verhouding tot vrouwen.
De Duitse kunstenaar Anselm Kiefer gebruikt lood.
Hij is geïnteresseerd in de betekenis achter de materialen.
Lood wordt geassocieerd met de planeet Saturnus.
Saturnus wordt geassocieerd met melancholische gevoelens.
Het werk Carbuncle Fairy [1990] is onderdeel van een serie werken waarin het thema van Lilith centraal staat. Lilith zou de eerste vrouw van Adam zijn geweest in het paradijs. Lilith wordt door Kiefer geassocieerd met Saturnus en melancholica en in lood afgebeeld.

Volgens Joodse bronnen, Kabbalah en Zohar was Eva de tweede vrouw van Adam.
Daarvoor was hij met Lilith. Toen zij gemeenschap zouden hebben wilde Adam dat zij onder zou liggen. Zij weigerde dat. Toen Adam bleef aandringen en ging dreigen, vluchtte zij voor altijd uit het Paradijs naar het onbewuste waar zij nog steeds verblijft.
Monique Leurink

Lilith wilde zich niet onderwerpen aan Adam en eiste gelijke rechten.
Zij wilde letterlijk niet de onderliggende partij zijn.
Wikipedia
Toen nam God een rib uit Adam’s zijde en schiep daaruit een andere, een mindere vrouw, een waarvan hij zeker wist dat ze Adam zou gehoorzamen. Lilith was de eerste vrouw van Adam en onsterfelijk. Eva was de tweede vrouw, sterfelijk en de eerste moeder van het vlees. Zo kwam de mens terecht in de cyclus van geboorte en dood. En zo raakte de vrouw gevangen in een wereldwijd opgelegd cultuurpatroon van duizenden en duizenden jaren, gekluisterd aan de stof/het vlees: zij mag alleen de rol spelen van echtgenote en moeder. Er zijn nog steeds veel culturen die vrouwen streng straffen wanneer ze uit willen breken en vrij hun weg willen gaan. De vrouw heeft duizenden jaren 'onder gelegen' en is gevangen geraakt in een door culturen en geloof opgelegde rol. Hierdoor is het mannelijke en het vrouwelijke in een grote onbalans terechtgekomen, met veel geweld en oorlog tot gevolg.

Psychologisch gezien heeft het 'onder liggen' van de vrouw enorme gevolgen gehad, voor zowel mannen als vrouwen. Want heel veel vrouwen zijn vaak onbewust diep teleurgesteld en boos omdat zij alleen worden aangesproken op hun Eva-rol, maar niet op hun Lilith-kracht. Ze worden dus niet aangesproken op het totale vrouw-zijn. Doordat het vrouw-zijn alleen geïdentificeerd wordt met de Eva-rol, is de psychologie en vaak ook de sexualiteit tussen man en vrouw alleen ontwikkeld tot het Eva-niveau en vooral ook gericht op het in stand houden van de soort. Lilith bleef en blijft onaangesproken. Hierdoor blijven veel mannen steken in een puberaal of zoon-stadium. Zo gaan veel vrouwen hun man op den duur – als een ware Eva - bemoederen.
Monique Leurink

Of in een andere versie:

De androgyne Adam, beeld van God en gehuwd met Sophia, de wijsheid van God blijft met zijn bewustzijn niet afgestemd op de goddelijke harmonie maar richt zijn verlangens op het materiële aspect van de werkelijkheid. Zijn begeerte is op het lichamelijke gericht.
Zo verliest hij zijn goddelijk bewustzijn. Hij verliest zijn huwelijksband met Sophia en valt in slaap.
Eerst staat er in het scheppingsverhaal: En zie alles was goed
Nu staat er. Het is niet goed dat de mens alleen is. Adam heeft Sophia verloren. En dat God in Adams slaap Eva naast hem stelt, letterlijk uit hem haalt, symboliseert in de eerste plaats het verlies van androgynie en daarmee van alle evenwicht in zijn ziel en in de wereld.
Het evenwicht van de wereld hangt namelijk van het evenwicht van de mens af.
Met Sophia wijkt de paradijselijke staat van hem weg.
Het paradijs trekt zich terug uit de stoffelijke wereld waar Adam zijn begeerte op gericht heeft
Zo ontstaat de grote kloof tussen de subtiele geestelijke wereld en de stoffelijke wereld.
Nu het geestelijke verdwijnt worden de lichamen en al het materiele de overheersende aspecten van de aardse werkelijkheid.
Zo wordt de androgyne Adam gesplitst in de aardse man en vrouw en tegelijkertijd wordt in de uiterlijke wereld zowel als in de psyche van de mens de tegenstelling het normale en het evenwicht de uitzondering.

Was het Lilith. Was het Sofia. Was Eva de tweede vrouw van Adam? Was Adam de eerste Casanova? Lilith, Sophia, wou niet onderop liggen en Adam gaat op zoek naar een meer gewillige vrouw. Als het dualisme tussen man en vrouw eenmaal geboren is, is er voor Adam/ Casanova geen enkele reden om zich te beperken tot slechts één vrouw.

In het rijk van de Goden was er plaats voor het zinnelijke. Eros was zelf een God. Het Christendom stelt het geestelijke als een zelfstandig dominant principe en sluit het zinnelijke uit. Maar door iets uit te sluiten, zegt Kierkegaard krijgt het juist een positie. Het zinnelijke werd zo een aan de geest en het goddelijke tegengesteld principe. Een demonisch principe.
Annette van der Elst

Casanova kiest voor het zinnelijke genot en voor de passie. De vraag is was Casanova gelukkig?
IL CASANOVA DI FEDERICO FELLINI. Fellini maakt een film over Casanova. Hij krijgt na het lezen van Casanova’s autobiografie een hekel aan zijn hoofdpersonage. Hij zegt over Casanova:
Toen ik al die boeken ben gaan lezen, vond ik hem onuitstaanbaar. Hij is een zeer fysieke, zeer sterke, maar kinderachtige man, en de knecht van zijn eigen libido. Vrouwen houden van hem, omdat hij hun slaaf is. Maar om te lezen, is het verschrikkelijk... één lange opsomming, zonder karakter, zonder leven, zonder menselijkheid, iemand die nooit is opgegroeid, die altijd wegvluchtte van het leven...

En Casanova zegt zelf:
Het genieten van mijn zintuigen was mijn leven lang mijn belangrijkste streven; iets belangrijkers bestond voor mij toen niet. Omdat ik het gevoel had dat ik voor het andere geslacht geboren was, heb ik steeds van hen gehouden en er alles voor overgehad om hun liefde te winnen. Ik hield ook met overgave van een goed gedekte tafel en bovendien hartstochtelijk van alles wat mijn nieuwsgierigheid wekte.
Ik heb van scherp gekruide gerechten gehouden, van macaroni, klaargemaakt door een goede Napolitaanse kok, Oglia potrida, van gezouten kabeljauw uit Newfoundland, dichtgeschroeid wildbraad en kaas die zijn volmaaktheid bereikt door de zichtbare kleine wezentjes die erin huizen. Wat de vrouwen betreft, vond ik altijd dat het liefje, dat ik begeerde lekker rook en hoe meer ze zweette, des te heerlijker ik haar vond.

Wat een walgelijke smaak! Wat een schande dit toe te geven en toch niet te blozen! Om zulke verwijten kan ik alleen maar lachen. Met een stalen gezicht durf ik te zeggen dat ik dankzij mijn ongeremde neigingen gelukkiger ben dan anderen, omdat ik ervan overtuigd ben dat mijn neigingen mij tot een groot genot brengen. Gelukkig is degene die dit weet te bemachtigen, zonder dat dit ten koste van iemand anders gaat en dwaas zijn allen die zich inbeelden dat het Opperwezen vreugde beleeft aan de pijnen, zorgen en onthoudingen die ze hem als offer aanbieden.
Giacomo Girolamo Casanova. chevalier de Seingalt

Maar was Giovanni gelukkig?
Wat is de prijs, als het het genieten van de zintuigen, het belangrijkste streven in je leven is?

Karakteristiek voor Don Giovanni is, volgens Kierkegaard, dat hij geen reflectie kent. Reflectie zou de doodsteek zijn voor zijn zinnelijkheid. Het zinnelijke bestaat alleen in het moment. Don Giovanni is de incarnatie van de zinnelijkheid. Zonder reflectie heb je geen zelf. Geen innerlijkheid. Geen identiteit. Don Giovanni's niet identiteit u it zich in zijn voortdurende transformaties wat in de opera ook letterlijk gebeurt. Het is een aaneenschakeling van maskerades en persoonsverwisselingen. Don Giovanni heeft dan ook geen zelfstandig bestaan, hij is altijd op de vlucht. Hij is alleen aanwezig door het effekt dat hij heeft op anderen.
Annette van der Elst

Casanova heeft met Da Ponte en Mozart samengewerkt aan de opera Don Giovanni.
En hoewel de fictieve Don Juan en Casanova verschillen hebben ze één duidelijke overeenkomst. Ze reflecteerden niet over hun leven.

Ik heb vrouwen bemind op een manier die aan de waanzin grenst, zegt Casanova. Maar ik heb mijn eigen vrijheid altijd liefgehad boven hen. De gedachte aan een huwelijk staat hem net zo tegen als het idee dat hij zich zou vastleggen op één plek. Hoe diep ook zijn liefde hoe nauw zijn verbondenheid met een vrouw, zijn amoureuze gevoelens maken altijd weer plaats voor claustrofobie en de behoefte te ontsnappen.
Is geen vrouw, geen stad, geen baan ooit goed genoeg voor Casanova? Of heeft hij het gevoel dat wat hij ook doet en wie hem ook liefheeft, hij nooit aan de verwachtingen kan voldoen?
Dat hij nooit genoeg is?
Hoewel Casanova, net als Socrates gelooft dat het niet onderzochte leven het leven niet waard is, zal hij zich deze ene vraag nooit stellen.
Judith Summers De vrouwen van Casanova

Waar komt de bijna pathologische behoefte om bemind en bewonderd te worden vandaan? Casanova's moeder laat hem als hij twaalf maanden oud is in de steek voor haar toneel carrière. Als hij negen is laat hij hem achter in Padua bij een vrouw die slecht voor hem zorgt. Zes maanden later wordt hij half verhongerd en verwaarloosd door zijn grootmoeder gered, die hem bij zijn leraar in de kost doet.

'Ce fut ainsi qu'on débarrassa de moi'
Zo ontdeed men zich van mij, schrijft Casanova in zijn memoires.
Dat zijn moeder hem in Padua achterliet zou van beslissende betekenis zijn voor de verdere relaties met het andere geslacht. Casanova zou nooit meer toelaten dat een vrouw van wie hij hield hem in de steek liet. Voortaan zorgde hij ervoor dat hijzelf als eerste ging.
Judith Summers De vrouwen van Casanova

De innerlijke dwang om steeds weer nieuwe illusies en verloocheningen te construeren om de eigen waarheid niet te hoeven ervaren, verdwijnt wanneer wij deze waarheid eenmaal hebben kunnen beleven. Wij zien dan in dat wij ons hele leven iets hebben gevreesd en afgeweerd dat nooit meer kan gebeuren omdat het al is gebeurd, namelijk aan het begin van ons leven toen we weerloos waren. Een volwassen mens is niet weerloos. Een baby gaat dood aan gebrek aan liefde een volwassene niet. Hoe erg het gemis aan een beschikbare moeder ook kan voelen. Erkenning en succes kunnen niet meer zijn dan ze in werkelijkheid zijn. Ze kunnen het oude gemis niet opvullen. Pas de rouw over het gemis, de niet beschikbare moeder, kan de illusie doorbreken.
Alice Miller

De maquette voor de Gravin van Parma is af.
Een wand. Een projectievlak bekleed met lood.
Een groot barok bed ervoor met satijnen lakens.
A. belt. Wat ben je aan het doen.
De maquette is af zeg ik. Ik was op internet een intelligentietest aan het maken.
En, vraagt A.
122. Ik ben niet hoogbegaafd. Ik mag geen lid worden van Mensa.
Op de radio hoor ik een interview met Francisca Scholte. Ze stelt dat iemand met autisme geen Havo of VWO kan volgen, laat staan het HBO of de universiteit.
Ze zegt dat mensen ten onrechte te horen krijgen dat ze autistisch zijn. Mensen die zich om wat voor reden dan ook, minder sociaal en communicatief gedragen dan gemiddeld,worden al gauw gezien als mogelijk autistisch. Autisme is een ernstige, aangeboren stoornis, die verstrekkende gevolgen heeft voor het functioneren van een persoon. Uit onderzoek blijkt dat er bij autisme sprake is van hersenafwijkingen.

Iemand die echt autistisch is, kan nooit een havo- of vwo-diploma halen. Veel kinderen krijgen het etiket ten onrechte. Zij worden afhankelijk van hulp en weten dat ze er nooit helemaal bij zullen horen. Het kind wordt min of meer als gehandicapt behandeld en de informatie komt in zijn dossier en gaat er gedurende zijn schoolloopbaan ook niet meer uit. In het onderwijs wordt op het vermogen van communicatie en samenwerken van leerlingen een steeds groter beroep gedaan. Daardoor lopen hoogbegaafde kinderen een extra risico het etiket van autist opgeplakt te krijgen. Niet omdat zij leeftijdgenoten niet zouden aanvoelen, maar omdat er minder gemakkelijk aansluiting gevonden wordt. Ze zijn hun leeftijdgenoten soms ver vooruit en hebben daardoor het gevoel niet helemaal begrepen te worden. Dat werkt frustraties in de hand, maar ook faalangst en het minder ontwikkelen van sociale vaardigheden. Hoogbegaafde mensen werken vaker alleen, omdat het gemiddelde niveau onvoldoende uitdagend is. Soms denken zij zo snel en is het resultaat zo onorthodox, dat het erop lijkt dat zij stappen overslaan en daardoor niet begrepen worden.
Francisca Scholte.

Op verschillende fora wordt verontwaardigd gereageerd op het artikel van Francisca Scholte. Begaafde autisten voelen zich beroofd van hun titel. Tot voor kort waren ze intelligente autisten. Met een opleiding, een baan en speciale status AUTIST.
Nu beweert Francisca dat ze niet ongeneeslijk zijn dat ze geen ernstige afwijking in hun hersenen hebben. Je zou denken dat mensen daar blij mee zijn om dat te horen. Maar dat is niet zo. De begaafde autisten voelen zich beroofd van hun ziekte.

Hoe zou Casanova gereageerd hebben als hem verteld was dat hij in de greep was van het Casanova-complex? Zou hij zichzelf hebben willen genezen of beschouwde hij zich bij voorbaat al niet ziek?

According to Trachtenburg, there is an underlying personality
disorder of narcissism in these men. In the early years there may
have been a devouring, nonnuturing, rejecting mother and an
ineffectual, emotionally distant father. The child's ego splits into
two parts: A false self which meets the parent's approval because
the child is complaint and becomes a little adult meeting the demands
of the dysfunctional system. The true self of the child gives up
and is withdrawn inward.

As the boy grows up he seeks girls and women with haste and an
intense courtship. Men with sexual addictions can be very charming,
highly romantic and are masters of instant intimacy. This instant
intimacy makes the woman feel special, singled out and valued giving
them a rush... The hurry gives the man a relationship rush. The man
needs to cement the liaison quickly as he knows that the "bloom" will
fade soon. There is emotional fusion due to sharing the erotic
excitement and the pseudo-opening of the self.

The man sets up a dependence on the woman for nurturance, acceptance
and excitement. His relationship with the primary woman (usually his
wife) in his life becomes symbiotic. He fears fusion or being sucked
into the woman. Affairs are seen as the means of escaping commitment
and the sense of being smothered and consumed by the wife. There may
be fear of his becoming femininized so he must act out sexually to
prove his masculinity. The man flees intimacy and he is frightened of
vulnerability. He is afraid of being truly himself with another human
being. He is incapable of being himself and has a damaged capacity
for connecting on a deep level in a long term relationship. Intimacy
feels like being devoured by the woman. He feels invaded, possessed.
Normal requests by the woman are seen as demands. The man must
withdraw quickly to protect his fragile ego so that he does not get
burned, leaving behind a string of broken hearts
The Casanova Complex and the Women Who Love Them
Peter Trachtenburg

Hoe zou Casanova gereageerd hebben als hem verteld was dat hij in de greep was van het Casanova-complex?
Hij zou niet antwoorden op deze vraag. Hij zou je aankijken. Hij zou je in de ogen kijken. Hij zou lachen en het glas heffen. Hij zou zingen...
Als het gras twee kontjes hoog is

Een flinke boerenzoon zag op een dag in mei
Een lief en aardig meisje dwalend in de wei
Ze plukte daar margrietjes, die bloeiden op 't land
Maar plotseling kwam er toen een bij en prikte in haar hand

Als 't gras twee kontjes hoog is
Helahi, helahop
Als 't gras twee kontjes hoog is
Meisjes, pas dan heel goed op

Van schrik gaf ze een gil en keek 's om zich heen
Ze zag de boerenzoon die snel z'n hulp verleend
Hij pakte vlug haar hand die o, zo pijnlijk was
Ze gingen samen zitten, daar in 't malse gras

Als 't gras twee kontjes hoog is
Helahi, helahop
Als 't gras twee kontjes hoog is
Meisjes, pas dan heel goed op

Hij kuste haar toen snel en stilde zo haar pijn
Zo'n leuke, lieve meid, dat vond hij reuzefijn
Hij deed z'n jasje uit en keek 'ns om zich heen
En midden in die wei lag hij met haar alleen

Als 't gras twee kontjes hoog is
Helahi, helahop
Als 't gras twee kontjes hoog is
Meisjes, pas dan heel goed op

Nu plukt ze weer margrietjes, met een kindje aan d'r hand
Haar ogen dwalen zoekend rond over 't groene land
Ze heeft 'm nooit meer teruggezien nadat hij haar verliet
Terwijl ze naar haar kindje kijkt zingt zij nu zacht dit lied

Als 't gras twee kontjes hoog is
Helahi, helahop
Als 't gras twee kontjes hoog is
Meisjes, pas dan heel goed op

Als 't gras twee kontjes hoog is
Helahi, helahop
Als 't gras twee kontjes hoog is
Meisjes, pas dan heel goed op


Anna